“We hebben een probleem, daar gaan we nu over praten.” Met die woorden zette PVV-leider Wilders vanochtend de toon voor aanvang van de formatiegesprekken. Dat probleem is de spreidingswet die er toch komt. Gisteravond bleek dat er voldoende steun is voor die wet in de Eerste Kamer, omdat de VVD-fractie tegen de verwachting in voor stemt.

Daardoor is de wet waar de PVV in beide Kamers fel tegen is, verzekerd van een meerderheid. Maar hoe groot het probleem is voor de formatie blijft voorlopig onduidelijk. Vanochtend spraken de vier formerende partijen met elkaar en vanmiddag gaan de gesprekken onder leiding van informateur Plasterk verder.

VVD-leider Yesilgöz wilde na afloop van de ochtendsessie weinig zeggen over problemen die al dan niet besproken zijn. “Elk probleem kan worden opgelost, zo sta ik in het leven”, zei ze. En ze herhaalde het mantra van de afgelopen weken: “Het zijn gewoon goede gesprekken.” Dat Wilders een paar uur eerder nadrukkelijk sprak van een probleem noemde Yesilgöz “misschien een kwestie van stijl”.

Serieus probleem

Maar het is de vraag of het slechts een stijldingetje is. Bij aanvang van de middagsessie sprak Wilders van een “groot probleem”. De PVV “en een groot deel van Nederland” zijn niet gediend van de spreidingswet, benadrukte hij. De PVV-leider zei “van harte” te hopen dat de formerende partijen er de komende dagen uitkomen. “Het moet wel worden opgelost, want het is een serieus probleem voor mijn partij.”

PVV-leider Wilders sprak vanochtend van een probleem:

Yesilgöz stelde dat het het “goed recht” is van haar partijgenoten in de Eerste Kamer om met de wet in te stemmen. Volgens de VVD-leider werkt het binnen haar partij niet zo dat de partijleider Eerste Kamerleden gaat bellen om ze overtuigen. Vlak voor kerst kwam ze wel met een oproep aan de Eerste Kamer om de behandeling van de wet uit te stellen.

Maar van problematiseren wilde ze niets weten. Volgens Yesilgöz moet het aannemen van de omstreden spreidingswet gezien worden als een van de vele dingen die een rol spelen in de formatie. “Er zal buiten die zaal wel meer gebeuren wat ook aan die tafel een plek krijgt. Dat is logisch.”

Topprioriteit

De steun van de gehele senaatsfractie van de VVD was gisteren evenwel verrassend, mede doordat de liberalen in de Tweede Kamer tegen de wet hadden gestemd. Vlak nadat de steun bekend was geworden, liet Wilders zijn verbazing al blijken op X. “MIJN HEMEL”, schreef hij daar.

De PVV vindt migratie een topprioriteit in de formatiegesprekken. De partij noemt de spreidingswet steevast “dwangwet” omdat gemeenten onder druk gezet kunnen worden om asielzoekers op te vangen.

BBB-leider Van der Plas en NSC-leider Omtzigt deden er vandaag het zwijgen toe voor de verzamelde media. Ook gisteren gingen de twee niet in op vragen over de betekenis van de komst van de spreidingswet voor het vervolg van de onderhandelingen.