In de Nederlandse internetsector is grote consternatie ontstaan over een geplande verhuizing van de techniek achter .nl-domeinnamen. In de komende jaren wil de stichting achter .nl een deel daarvan verhuizen naar Amazon Web Services, de tak van het Amerikaanse Amazon die serverruimte verhuurt.
Het gaat om de organisatie die het cruciale ‘telefoonboek’ achter .nl beheert. Als een bezoeker naar nos.nl of rijksoverheid.nl navigeert of er een mail naartoe stuurt, zorgt dat digitale telefoonboek ervoor dat die domeinnaam wordt vertaald naar IP-adressen waar een computer mee kan praten. Zonder dat telefoonboek zou een groot deel van het Nederlandse internet stoppen met werken, waaronder systemen als DigiD.
Volgens critici levert de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN) met haar beslissing een cruciaal onderdeel van het Nederlandse internet uit aan een Amerikaans bedrijf en daarmee aan de Amerikaanse overheid.
SIDN stelt dat de verhuizing nodig is omdat het onderhoud van de servers duur en tijdrovend is en het moeilijk is om er personeel voor te vinden. Ook gaat het volgens de stichting wel om servers in de Europese Unie, niet in de VS.
‘Compleet verrast’
Niet de hele infrastructuur verhuist naar de Amerikaanse internetgigant. Het ‘telefoonboek’ zelf, formeel het Domain Name System (DNS), blijft wel in eigen beheer draaien. Maar het systeem erachter waarmee domeinnamen kunnen worden geregistreerd of bijgewerkt, verhuist wel. Dat systeem is cruciaal voor het functioneren van het telefoonboek: uiteindelijk bepaalt dat of een websitebezoeker op de goede plek terecht komt.
Het besluit leidt tot kritische reacties, onder meer van de Vereniging van Registrars, de brancheorganisatie voor internetbedrijven die voor klanten domeinnamen registreren. Die schrijft “compleet verrast” en “not amused” te zijn. Branche-organisatie Dutch Cloud Community zegt te zijn overspoeld met vragen. GroenLinks-PvdA, D66 en NSC hebben Kamervragen ingediend.
Ook internetexpert Bert Hubert, die belangrijke software voor het opzoeken van domeinnamen in het “internettelefoonboek” ontwikkelde, is kritisch. “Dit is slecht voor onze digitale autonomie. We proberen die juist wat meer terug te krijgen, dit is niet het moment om die juist meer uit handen te geven.”
Dat is ook waar de Kamerleden zich zorgen over maken: zij vragen demissionair minister Adriaansens van Economische Zaken of de verhuizing niet “zorgt voor een onwenselijke afhankelijkheid van de Verenigde Staten”. Ze benadrukken in hun vragen dat SIDN een “aanbieder van essentiële diensten” is.
Digitale autonomie
Een vrees daarbij is dat uiteindelijk de Amerikaanse overheid het laatste woord heeft over wat er gebeurt met de .nl-systemen. “En als Amazon is gehackt: wie gaan ze dan weer als eerste online helpen? Ons niet”, zegt Hubert. Er is wetgeving die Amerikaanse overheden voorrang geeft in bepaalde noodsituaties.
Bij politieke conflicten is die afhankelijkheid ook een risico. In de Agenda Digitale Open Strategische Autonomie schrijft het kabinet dat afhankelijkheid van diensten als Amazon Web Services “een grote mate van afhankelijkheid” met zich meebrengt, die “potentieel als drukmiddel zou kunnen worden ingezet”.
Ook zijn er privacyrisico’s, zeggen de critici. Wie een domeinnaam registreert, moet zijn adres- en contactgegevens achterlaten. De gegevens van die 6,3 miljoen domeinnamen worden straks ook bij Amazon ondergebracht en daarmee hebben de Amerikaanse inlichtingendiensten er toegang toe, is de vrees.
“Dan maakt het de Amerikaanse overheid weinig uit als die systemen in de Europese Unie staan”, zegt Simon Besteman van Dutch Cloud Community. “Als Amerikaans bedrijf moet je gewoon meewerken.”
Strategische doelen
In een reactie geeft SIDN toe te worstelen met het dilemma van de “digitale autonomie”, maar zegt de stichting dat andere criteria de doorslag gaven. Zo moet het .nl-systeem altijd werken en moeten de gegevens goed worden beschermd, stelt de organisatie.
Het aanbod van Amazon “sluit het meest aan bij onze operationele en securityeisen en bijna al onze strategische doelen”, schrijft de organisatie. Het ministerie van Economische Zaken is vooraf geïnformeerd, stelt de organisatie. Het ministerie ontkent dat.
Besteman van brancheorganisatie Dutch Cloud Community betreurt het dat er geen aanbesteding is geweest. “SIDN zegt dat alleen Amazon kan bieden wat het zoekt, maar hoe weet je dat als je het nooit hebt gevraagd?”
Dat zorgt voor veel onbegrip in de sector, stelt Besteman. “Er zijn zelfs mensen die zich nu afvragen: hoezo moeten we dat hele .nl-domein eigenlijk aan SIDN gunnen? Dat is in de beginjaren van het internet zo gegroeid, maar misschien wordt het tijd om dat te heroverwegen.”