Het kabinet heeft het regeerprogramma naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarmee is het openbaar geworden. Later vanmiddag licht premier Schoof het programma toe voor de pers.
Dat het kabinet een regeerprogramma presenteert, is nieuw. In de formatie is afgesproken dat het kabinet zelf een stuk zou produceren om het hoofdlijnenakkoord’ tussen de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB uit te werken. Volgens de partijen past dat beter bij het extraparlementaire karakter van het kabinet, waarbij de bewindslieden op grotere afstand staan van de Tweede Kamer.
In dit artikel zijn enkele belangrijke punten uit het regeerakkoord te lezen, deze worden de komende middag steeds aangevuld.
Grip op asiel en migratie
De minister van Asiel en Migratie en de minister-president activeren zo snel mogelijk het noodrecht door een asielcrisis uit te roepen. Zo kan het kabinet afwijken van de Vreemdelingenwet. Daarmee zijn er direct meer maatregelen mogelijk om de asielinstroom te beperken. De Tweede en Eerste Kamer hoeven er niet eerst mee akkoord te gaan, dat besluit volgt achteraf.
De gezinshereniging van meerderjarige kinderen wordt ingeperkt en het begrip ‘kerngezin’ krijgt een krappere invulling. Nieuwe feiten en omstandigheden bij herhaalde asielaanvragen worden strenger getoetst. Ook komt er een mogelijkheid om asielzoekers die niet op een zitting of afspraak verschijnen, af te wijzen.
Met een asielcrisiswet trekt het kabinet vervolgens de Spreidingswet in, komt er een beslisstop op asielaanvragen, wordt de opvang versoberd en worden mensen zonder verblijfstitel desnoods gedwongen uitgezet. Statushouders mogen alleen gezinsleden laten overkomen als ze twee jaar een verblijfsstatus hebben, over woonruimte beschikken en een “stabiel en toereikend inkomen” hebben
Ook krijgen asielzoekers niet langer na vijf jaar automatisch een asielvergunning voor onbepaalde tijd. Dat betekent dat zij terug moeten naar het land van herkomst zodra het daar veilig is. Het kabinet dient bij de EU een officieel verzoek in om voor Nederland op asielgebied een uitzondering te maken, de zogenoemde opt-out. Het grenstoezicht wordt verscherpt.
Onderwijs
De bewindslieden van Onderwijs erkennen dat ze fors moeten bezuinigen en dat dit noopt tot “scherpe en verstandige keuzes”. Er komt een ‘herstelplan’ om de basisvaardigheden in het onderwijs te verbeteren en het lerarentekort aan te pakken.
De financiering van gratis schoolmaaltijden gaat door en scholen krijgen compensatie voor de btw-verhoging op (school)boeken.
Anders dan eerder was afgesproken houden universiteiten geld voor vaste banen van 1200 wetenschappers. Dat gaat ten koste van starters- en stumuleringsfondden.
De langstudeermaatregel wordt nog uitgewerkt.
Zorg
Om het personeelstekort in de zorg terug te dringen zet het kabinet in op het halveren van de “administratietijd”. Dat moet onder meer gebeuren door gebruik te maken van kunstmatige intelligentie en digitalisering.
Verder wil het kabinet streekziekenhuizen behouden en versterken en moet het makkelijker worden om een huisartspraktijk over te nemen. In 2030 moeten er 290.000 extra woningen komen die geschikt zijn voor ouderen.
De gesloten jeugdzorg wordt zo snel mogelijk afgebouwd. Marketing van ongezonde producten gericht op jongeren wordt tegengegaan en er komt een plan om het gebruik van vapes onder jongeren terug te dringen.
Bestaanszekerheid en koopkracht
Iedereen gaat er in koopkracht op vooruit. Het kabinet wil meer mensen aan betaald werk krijgen, waarbij schijnzelfstandigheid wordt tegengegaan. Uitzendkrachten, oproepkrachten en tijdelijke werknemers krijgen een betere wettelijke bescherming.
Voor de huur- en zorgtoeslag krijgen mensen meer ruimte om fouten te maken zonder dat dat onmiddellijk wordt afgestraft. De ingewikkelde regelingen en toeslagen worden vereenvoudigd. Er komt een “brede aanpak” van armoede en schulden.
Voor de kinderopvang komt er een hoge inkomensonafhankelijke vergoeding voor alle werkende ouders. Daarbij wordt voorkomen dat ouders terugvorderingen moeten betalen en in de financiële problemen komen zoals bij het toeslagenschandaal. De huurtoeslag en het kindgebonden budget worden verhoogd.
Buitenlandse zaken en Defensie
Nederland blijft Oekraïne politiek, militair, financieel en moreel onverminderd steunen tegen Russische agressie. In de wet komt dat blijvend minimaal 2 procent van het bruto binnenlands product naar Defensie gaat.
In het Israëlisch-Palestijnse conflict blijft voor het kabinet een tweestatenoplossing het uitgangspunt. Het kabinet blijft streven naar een “duurzame oplossing die door beide partijen wordt gedragen”. Verder zet het in op “verlichting van de ernstige humanitaire noden in de Gazastrook en vrijlating van alle gijzelaars”.
Nederland blijft een constructieve partner in de EU, “ook om onze eigen doelen te bereiken”.
Op ontwikkelingshulp wordt bezuinigd. De hulp die wordt gegeven richt zich vooral op voedselzekerheid en watermanagement. De eerder aangekondigde bezuiniging op ambtenaren wordt voor ambassades en consulaten geen 22 maar 10 procent.
Wonen en volkshuisvesting, infrastructuur, openbaar vervoer en luchtvaart
Jaarlijks wil het kabinet 100.000 extra woningen bouwen en daarvoor worden ‘afdwingbare’ afspraken gemaakt. Dat betekent dat de overheid veel strenger wordt tegen gemeenten, provincies en andere betrokkenen die snelle bouw vertragen.
Er wordt snel gezocht naar extra bouwlocaties, zowel binnen als buiten de bebouwde omgeving. En er worden nieuwe grootschalige woningbouwlocaties aangewezen, maar waar dat is, is nog onbekend. Om die nieuwe wijken te realiseren, komt er 2,5 miljard euro voor nieuwe infrastructuur. Er moet ook sneller gebouwd worden en er gaat iets gedaan worden tegen vertragende lokale regels waardoor bouwplannen moeizaam van de grond komen.
Het programma bevat geen concrete actiepunten om de maximumsnelheid naar 130 kilometer per uur te brengen. Er komt dit jaar een actieagenda Auto en daar wordt het verder in uitgewerkt.
Van de elektrische autorijder zal een “eerlijke bijdrage” worden gevraagd, maar cijfers worden niet genoemd.
Over drie jaar, in 2027, komt er een “gedifferentieerde vliegbelasting”. Dat betekent dat de vliegbelasting hoger is bij verder reizen met vervuilend vliegtuig.
Doorgroei van Schiphol kan op de langere termijn met stillere en schonere vliegtuigen.
Landbouw en visserij, voedselzekerheid en natuur
Het kabinet wil PAS-melders (boeren die eerder geen vergunning hoefden aan te vragen voor hun stikstofuitstoot, maar het wel meldden) weer perspectief bieden. Het is de bedoeling om weer te gaan sturen op emissies in plaats van op de kritische depositiewaarde (dat is de maximale hoeveelheid stikstof die een natuurgebied aan kan zonder dat de natuur verslechtert).
Het kabinet gaat met de Europese Commissie praten over modernisering van Europese natuurbeschermingsregels en aanpassing van de Natura-2000-doelen. De daadwerkelijk gemeten staat van de natuur moet leidend worden voor de ontwikkelingen in het landelijk gebied. Daarbij worden ook andere factoren dan stikstof meegenomen.
Klimaat en energie
De huidige plannen voor windenergie worden uitgevoerd. De windmolens komen zo veel mogelijk op zee in plaats van op land. Dat moet in 2040 50 GW aan energie opleveren. Bij het aanwijzen van nieuwe windenergieparken kijkt het kabinet eerst naar de gevolgen voor de visserij.
De gaswinning op de Noordzee wordt opgeschaald. Er wordt geen gas meer gewonnen uit het Groningerveld, zo staat letterlijk in de tekst. Voor twee extra kerncentrales wordt 9,5 miljard euro uitgetrokken.
Nationale en internationale veiligheid
In het najaar komt het kabinet met een plan om de “weerbaarheid tegen militaire en hybride dreigingen versneld te verhogen”. Naast het versterken van de krijgsmacht worden burgers, overheid, bedrijven en organisaties meegenomen in bewustwording van de risico’s die Nederland loopt. Ook komen er crisisoefeningen en een Veiligheidstop waar de maatregelen worden besproken.
Het kabinet gaat extra investeren in de veiligheidsdiensten AIVD en MIVD. Politie en het Openbaar Ministerie krijgen een grotere rol in de aanpak van spionage. De import van elektronica en diensten vanuit landen met een vijandig cyberprogramma wordt afgebouwd.
De straffen voor terroristische misdrijven gaan omhoog. Er komt een “slim” verbod op ongewenste buitenlandse financiering van onder meer Nederlandse verenigingen, stichtingen, kerkgenootschappen en informele organisaties.
Het jeugdstrafrecht wordt aangescherpt, de maximale straffen voor 14- en 15-jarigen wordt verhoogd. Het kabinet werkt aan extra mogelijkheden om ouders aan te spreken op hun verantwoordelijkheid als hun kind een delict heeft gepleegd.
