De nieuwe coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB zegt een nieuwe weg in te slaan met het akkoord dat ze afgelopen nacht sloten. Ze spreken zelf van een hoofdlijnenakkoord. Het telt 26 pagina’s en heeft de titel ‘Hoop, lef en trots’ meegekregen.
Het akkoord is opgedeeld in tien hoofdpunten, van bestaanszekerheid tot goed bestuur en solide overheidsfinanciën. In totaal staan er voor 14,7 miljard euro aan extra uitgaven in. Tegelijk wordt voor eenzelfde bedrag bezuinigd op de overheidsuitgaven. Ook zitten er lastenverlichtingen in, vooral voor middeninkomens en ondernemers.
Het eigen risico in de zorg wordt de komende twee jaar bevroren op 385 euro, en wordt vanaf 2027 meer dan gehalveerd, tot 165 euro per jaar. De maatregel kost jaarlijks zo’n vier miljard euro.
Tegelijk wordt er bezuinigd, bijvoorbeeld door te snijden in het aantal ambtenaren. Dat moet een miljard euro opleveren. Ook op ontwikkelingssamenwerking en de subsidies voor duurzame energie wordt bezuinigd.
‘Strengste toelatingsregime’
Vooral op het gebied van migratie en asiel slaat het coalitieakkoord een harde toon aan. Het was ook het onderwerp waar het vorige kabinet op viel. “Nederland moet structureel tot de categorie lidstaten met de strengste toelatingsregels van Europa behoren”, staat in het akkoord.
Zoals al eerder uitlekte, wil de nieuwe coalitie een ‘asielcrisis’ uitroepen. Dat kan tot gevolg hebben dat er tijdelijk geen nieuwe aanvragen in behandeling worden genomen als de druk op de opvang te hoog wordt.
De omstreden spreidingswet, die tot meer opvangplekken voor asielzoekers moest leiden, wordt ingetrokken. Asielzoekers die afgewezen worden en niet meewerken aan terugkeer naar hun eigen land, worden strafbaar.
Woningen
De vier partijen tonen zich ambitieus op het gebied van woningbouw. Ze willen elk jaar 100.000 woningen bouwen. Om dat te bereiken worden nieuwe gebieden aangewezen voor grootschalige woningbouw. Procedures, die nu nog voor traagheid zorgen, worden versneld. Vanaf volgend jaar is er 1 miljard euro per jaar beschikbaar om de woningnood aan te pakken.
De nieuw coalitie wil in totaal vier nieuwe kerncentrales bouwen, en de al bestaande centrale in Borssele openhouden. Windmolens moeten zo veel mogelijk op zee worden gebouwd, maar daarbij moet wel rekening gehouden worden met de vissers. De salderingsregeling voor zonnepanelen verdwijnt per 2027 in één keer helemaal.
Hotelovernachtingen worden duurder, omdat het btw-tarief weer teruggaat naar 21 procent. Ook de btw op theater- en museumkaartjes gaat omhoog, maar dat geldt niet voor bioscopen en pretparken.
Nieuw kiessysteem
Op verzoek van NSC komt er een constitutioneel hof, dat wetten aan de grondwet mag toetsen. Er komt een nieuw kiessysteem, waardoor de regio beter vertegenwoordigd wordt in de Tweede Kamer.
BBB heeft vooral veel verbeteringen voor boeren, tuinders en vissers in het akkoord laten opnemen. Gedwongen krimp van de veestapel en gedwongen onteigening van boeren is uit den boze. De nieuwe minister van Landbouw moet “met lef alles op alles zetten” in Brussel.
Er moet een nieuwe uitzonderingspositie voor Nederlandse boeren komen om meer meest uit te rijden, en kleine, versnipperde natuurgebieden moeten niet langer beschermd worden.
Lesmethodes ‘politiek neutraal’
Op scholen moeten lezen, schrijven en rekenen absolute prioriteit krijgen, staat in het akkoord. Lesmethodes moeten “politiek neutraal” zijn. Ook seksuele voorlichting moet nadrukkelijk neutraal zijn en beter zijn toegesneden op de leeftijd van leerlingen.
De afgelopen jaren was er nogal eens ophef over de Week van de Lentekriebels. De seksuele voorlichting die daarbij gegeven werd vonden veel politici te expliciet.
Vanochtend presentatie
De partijleiders zullen het akkoord vanochtend toelichten op een bijeenkomst in het Kamergebouw. Volgende week woensdag is er een debat over, waarbij ook de formateur wordt aangewezen. Dat wordt Richard van Zwol, die ook al informateur was.
Hij moet het team van ministers en staatssecretarissen samenstellen. Die mensen moeten dan de hoofdlijnen uit het coalitieakkoord verder uitwerken. Als dat allemaal lukt, staat het nieuw kabinet naar verwachting half juni op het bordes. Van Zwol zelf zal daar niet tussen staan, zo heeft hij al gezegd. Het is gebruikelijk dat de formateur de premier wordt, maar in dit geval wordt daarvan afgeweken. Vannacht wilden de partijleiders nog niet zeggen wie ze als premier op het oog hebben.
