Televisiedebatten, gesprekken op de radio en interviews in kranten en tijdschriften maken al jaren onderdeel uit van de verkiezingscampagne van politici. Aan dat rijtje media waar kandidaten te zien en te horen zijn is inmiddels een nieuw medium toegevoegd: de podcast.
Net als in de Verenigde Staten – waar de laatste presidentsverkiezingen werden geduid als ‘de podcastverkiezingen’ – is de podcast ook in Nederland een belangrijk platform geworden voor politici om zich te profileren, zegt Sanne Kruikemeier. De Wageningse hoogleraar onderzoekt wat de gevolgen zijn van digitalisering voor de samenleving en democratie.
Politieke partijen willen zoveel mogelijk mensen bereiken en kijken naar waar kiezers zitten, en proberen daarop in te spelen, legt ze uit. Dat is volgens haar helemaal zo nu partijen minder mogelijkheden hebben om op sociale media te adverteren. Ze kijken daarbij ook naar specifieke doelgroepen, en gaan in gesprek in een podcast waar hun (potentiële) stemmers naar luisteren.
Uur over de inhoud
Dat de podcast een populair platform voor politici is, is niet verrassend, zeggen Klaas Dijkhoff, voorheen VVD-fractievoorzitter, staatssecretaris en minister, en Gert-Jan Segers, oud-voorman van de ChristenUnie. De twee hebben sinds 2023 de wekelijkse podcast Dijkhoff & Segers, waar ze de politieke actualiteit bespreken.
“Het is voor een lijsttrekker best aantrekkelijk om een uur lang zijn verhaal te mogen doen”, zegt Segers. “Je krijgt in een podcast meer gelegenheid voor de inhoud, en je zit bij een heel geïnteresseerde doelgroep, die doorgaans iedere week weer inschakelt.” Dat is anders dan bijvoorbeeld bij een talkshow, waar kandidaten vaak maar kort de tijd hebben, en alles geregisseerd is.
Dat beeld herkent journalist en ondernemer Sander Schimmelpenninck. “Talkshows zijn een soort mijnenveld, waar je bijna nooit zonder schade uitkomt. Bij podcasts is dat anders, omdat je dingen kan nuanceren, en meer de inhoud kan bespreken.” Hij maakt sinds 2019 samen met zanger Jaap Reesema de Zelfspodcast, waar tijdens deze campagneperiode ook politici te gast zijn.
‘Transparanter’
Volgens Dijkhoff is een podcast “veel transparanter” dan een geschreven interview. “Toen ik zelf als politicus werd geïnterviewd wist ik niet wat daar in het uiteindelijke artikel van overbleef. Journalisten kozen er dan bijvoorbeeld voor om uit te lichten dat ik ergens kribbig op reageerde of dat ik enthousiast was over iets.”
“Bij een podcast is dat anders: daar is het hele interview, soms zelfs met beeld, voor iedereen toegankelijk, en kan een luisteraar zelf een oordeel vellen over het gesprek.” Bij een podcast kan je niet zeggen dat iets anders is opgeschreven of gemonteerd, zegt Dijkhoff. “Als de podcast niet goed gaat, dan heb je het in ieder geval zelf gedaan.”
Volgens politiek eindredacteur Maike van Leeuwen, ook betrokken bij de podcast van Dijkhoff en Segers, is er in Nederland wel een ander podcastlandschap dan in de Verenigde Staten. Daar is het zo dat er twee kampen zijn, zegt ze, waarin de luisteraar vooral wordt bevestigd in wat die al vindt. “Maar hier is het pluriformer. Politici zijn dan ook meermaals in verschillende podcasts te horen, en iedere keer met een andere insteek.”
Volgens de oud-politici is de podcast geen vervanging van een ander medium, maar vooral een extra plek waar partijen hun verhaal kunnen doen. “Het is een ander publiek, een andere benadering. Maar je ziet dat mensen ontzettend veel interesse in politiek hebben, en bereid zijn daar vele uren naar te luisteren”, stelt Segers.
“Het is echt wel tijdrovend”, vult Van Leeuwen aan. “Maar politici zitten liever bij een podcast dan dat ze een TikTokfilmpje opnemen.”
Dat geldt ook voor de politici die deze campagneperiode te gast zijn in de Zelfspodcast. Aanvankelijk twijfelden de podcastmakers of ze dit wel moesten doen. “Maar aan de andere kant zou ik niet weten wanneer ik anders een gesprek zou hebben met een lijsttrekker”, zegt Schimmelpenninck.
Zwevende kiezers
Het uitnodigen van politici voor een gesprek was een idee van hun redacteur Jette van Wijngaarden. “Ondanks dat het geen politieke podcast is, bespreken we wel iedere week het nieuws. Daarom was het een klein bruggetje naar deze gesprekken.” Overigens zaten niet alle partijen op de uitnodiging te wachten; onder meer PVV en BBB schuiven niet aan.
Schimmelpenninck denkt dat veel van hun luisteraars nog zwevende kiezers zijn, en dat de gesprekken daarom interessant zijn voor zowel het publiek als de politieke partijen. “Omdat veel van onze luisteraars twijfelen tussen de partijen die wij te gast hebben, valt er echt wat te halen voor ze”, besluit hij.
