Al geruime tijd voordat voormalig staatssecretaris van Financiën Folkert Idsinga (NSC) aftrad, lieten ambtenaren van verschillende ministeries zich kritisch uit over de belastingconstructie waar hij gebruik van maakte. Dat blijkt uit documenten die zijn vrijgegeven na een verzoek van NOS en Nieuwsuur.
Idsinga trad in november af als staatssecretaris na vragen over zijn zakelijke belangen. Eén daarvan was een belegging in het algenbedrijf Phycom in Veenendaal. Die investering was fiscaal zo aantrekkelijk dat hij mogelijk direct al meer geld van de Belastingdienst terugkreeg dan hij zelf investeerde.
Uit de vrijgegeven documenten blijkt dat er op het ministerie van Financiën al meer dan tien jaar vraagtekens bij die constructie worden gezet. Ambtenaren hebben meermaals mogelijkheden genoemd om de regelingen aan te passen, maar dat is nooit gebeurd.
Als in november duidelijk wordt dat zelfs de eigen staatssecretaris gebruik maakte van de constructie, blijkt dat de Belastingdienst daarvoor is gewaarschuwd. “Wij hebben diverse malen bij de Belastingdienst navraag gedaan of deze fiscale constructies wel door te beugel kunnen”, mailt een ambtenaar van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), die de subsidieregelingen uitvoert. “De Belastingdienst heeft aangegeven dat dit volgens de wet mag en kan.”
Milieuvriendelijke investeringen
Idsinga kwam met zijn investering in algen – die gebruikt worden als vervanger van dierlijke eiwitten – in aanmerking voor fiscale stimuleringsregelingen. Die regelingen zijn bedoeld om milieuvriendelijke investeringen door ondernemers aan te jagen. Toen dat afgelopen najaar aan het licht kwam, spraken fiscaal experts van een “agressieve” constructie, waarbij milieusubsidies misbruikt worden door vermogende particulieren voor belastingontwijking.
Idsinga ontkende in november stellig dat zijn terugtreden te maken had met de vragen naar zijn investering in het algenbedrijf. De kwalificatie van zijn investering als belastingontwijking noemde hij “onzin”.
De ambtenaar van RVO riep destijds op om de specifieke regeling voor algen te versoberen vanwege “allerlei fiscale constructies waar wij niet mee in de krant willen”. Eind 2024 gebeurde dat ook, schrijft de huidige staatssecretaris van Financiën Tjebbe van Oostenbruggen (NSC) in een brief aan de Tweede Kamer. Per 1 januari is de subsidieregeling voor productiesystemen voor algen, kroos of (zee)wieren flink afgezwakt.
Niet alleen algen
Daarmee is het probleem echter niet opgelost. De ontwijkingsconstructie beperkt zich niet tot beleggingen in algen alleen, zo mailt een ambtenaar van het ministerie van Financiën. “De investeringen in algen krijgen op dit moment de aandacht in de media, maar wij weten vanuit de praktijk dat er meerdere codes zijn waarvoor dit soort investeringsstructuren worden opgezet. Dit wordt gedaan omdat het voordeel nu eenmaal hoog genoeg is.”
Volgens staatssecretaris Van Oostenbruggen kan de regeling vrij makkelijk aangepast worden zodat misbruik wordt voorkomen. “Dit zou ertoe leiden dat de regelingen in bepaalde situaties niet meer kunnen worden toegepast, of minder aantrekkelijk worden”, schrijft hij aan de Tweede Kamer.
In de brief kondigt hij zelf geen plannen aan om de constructie aan te pakken. Een eerder initiatief van GL-PvdA om de ontwijkingsconstructie aan te pakken werd door de coalitie weggestemd.
Idsinga zelf is na zijn aftreden teruggekeerd als Tweede Kamerlid voor NSC, waar hij het woord voert over financiën en economie.
