In de Tweede Kamer is het tot een harde aanvaring gekomen tussen de oppositiepartijen en premier Rutte over de gang van zaken rond de gaswinning in Groningen. Volgens Rutte was het kabinet zich al in 2013, na de zware aardbeving in Huizinge, bewust van de ernstige gevolgen van de gaswinning. Dat het winningsniveau desondanks naar recordhoogte ging, is volgens hem “niet bewust veroorzaakt door het kabinet”, maar was het gevolg van langetermijnafspraken over de levering die er al lagen.

“Toen we daar achter kwamen was het kwaad al geschied”, zei Rutte. Oppositiepartijen als GroenLinks, PvdA en SP reageerden woedend op die uitleg. “De premier probeert ons met een kluitje in het riet te sturen”, zei GroenLinks-leider Jesse Klaver. “Hij probeert nu een pudding aan de muur te spijkeren”, meende Henk Nijboer van de PvdA.

Volgens verschillende partijen had het kabinet in 2013 de mogelijkheid om de gaswinning fors terug te brengen. Gasterra, het bedrijf dat het Groningse gas op de markt bracht, had daar in juni om gevraagd. Maar volgens Klaver luidde het antwoord uit Den Haag: “Nee, ga maar door.”

Ook Mirjam Bikker van regeringspartij ChristenUnie vindt dat onbegrijpelijk: “Het inzicht dat het gas teruggedraaid kon worden was er wel, maar het tegenovergestelde gebeurde. Dat had never nooit mogen gebeuren.”

Opwinding

Het debat werd daarop korte tijd geschorst, omdat Rutte bij zijn ambtenaren moest navragen hoe het precies was gegaan. Dat leidde tot enige opwinding op de publieke tribune vol Groningers, die vinden dat de premier zijn feiten niet op orde heeft.

Bij terugkeer zei Rutte dat de boodschap van Gasterra alleen bij ambtenaren op het ministerie van Economische Zaken terecht is gekomen en niet bij toenmalig minister Henk Kamp. Dat had wel moeten gebeuren. Volgens de oppositiepartijen verschuilt de premier zich daarmee achter ambtenaren, terwijl hij politiek verantwoordelijk is.

Zelfreflectie

De Tweede Kamer debatteert deze week over het harde rapport van de parlementaire enquêtecommissie, die concludeerde dat economische belangen jarenlang boven de belangen van de Groningers gingen. Gisteren eiste zo’n beetje de hele Kamer een grondige zelfreflectie van de premier op zijn rol in het dossier.

Ook de coalitiepartijen CDA en ChristenUnie vinden dat Rutte ten minste moet toegeven dat er fouten zijn gemaakt. Dat deed hij: “Er zijn grote en ongekende fouten gemaakt. En dus ook door mij.”

Verschillende oppositiepartijen denken dat Rutte niet anders kan dan de conclusie trekken dat hij moet aftreden, omdat het systeem zo ernstig faalde onder zijn verantwoordelijkheid. Maar aan het begin van zijn betoog zei Rutte vanmorgen dat hij zal ingaan op de vraag “waarom het kabinet niet aftreedt”.